ਕਾਲਾ ਸਰੀਂਹ, ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਗੁਣ (Albizia odoratissima: Black siris)

  

ਕਾਲਾ ਸ਼ਰੀਂਹ Fabaceae ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਰੁੱਖ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਆਮ ਨਾਮ, ਸੀਲੋਨ ਗੁਲਾਬ ਵੁੱਡ, ਸੁਗੰਧਿਤ ਅਲਬੀਜ਼ੀਆ, ਕਾਲਾ ਸਿਰੀਸ, ਚਾਹ ਦੀ ਛਾਂ ਵਾਲਾ ਰੁੱਖ ਹੈ। ਸੁਗੰਧਤ ਕਾਲਾ ਸਿਰੀ, ਭੀਲਵਾੜਾ ਬਲੈਕ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੇ ਰੁੱਖ ਬਗੀਚਿਆਂ, ਪਾਰਕਾਂ, ਝੀਲਾਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ, ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਆਮ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਰੁੱਖ 20-25 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਤੱਕ ਸੰਘਣੀ ਛੱਤਰੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਵਧ ਸਕਦੇ ਹਨ। 

ਕਾਲੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੇ ਫੁੱਲ, ਫਲ਼, ਬੀਜ਼, ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਟਾਹਣੀਆਂ

ਕਾਲੇ ਸਿਰੀ ਦੇ ਪੱਤੇ ਟਾਹਣੀਆਂ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਡਿੱਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੂੜ੍ਹੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬਾਇਪਿਨੇਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਹਰੇਕ ਪੱਤਾ 3-9 ਜੋੜਿਆਂ ਦੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਲੀਫਲੇਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਗੇ 20-30 ਜੋੜੇ ਤੀਜੇ ਦਰਜੇ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਇਸ ਦੇ ਫੁੱਲ ਚਿੱਟੇ ਗੁੱਛਿਆਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਵੱਡੇ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਪੀਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਸੁਗੰਧਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਇਸ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਸੁਗੰਧਤ ਅਲਬੀਜ਼ੀਆ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਗੰਧਿਤ ਫੁੱਲ ਕੀੜੀਆਂ, ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਅਤੇ ਤਿਤਲੀਆਂ ਦੇ ਆਕਾਰਸ਼ਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾ ਦੁਆਰਾ ਪਰਾਗਣ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਪਰਾਗਿਤ ਹੋਣ 'ਤੇ, ਇਨਾਂ ਨੂੰ ਲੰਬੀਆਂ ਫਲੀਆਂ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਫਲੀਆਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 20-30 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾ ਵਿੱਚ 10-14 ਤੱਕ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਬੀਜ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਫਲੀਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੀਜ ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । 

ਕਾਲ਼ੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰ

ਕਾਲੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੇ ਰੁੱਖ, ਗਰਮ ਮੌਸਮ, ਪੂਰੀ ਧੁੱਪ, ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲੀ, ਚੰਗੀ ਮਿੱਟੀ  ਵਿਚ ਵਧੀਆਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਵਧ ਸਕਦੇ ਹਨ।  ਇਹ ਰੁੱਖ ਸੋਕੇ-ਰੋਧਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਾਲੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਪੁਨਰ ਸਥਾਪਨ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰੁੱਖ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ-ਫੁੱਲ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫੈਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਰੁੱਖ ਭਾਰਤ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਨੇਪਾਲ, ਵੀਅਤਨਾਮ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੂਲ ਰੁੱਖ ਹਨ। 

ਕਾਲੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੀ ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ

ਕਾਲੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੀ ਲੱਕੜ ਗੂੜ੍ਹੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਮ ਫਰਨੀਚਰ ਅਲਮਾਰੀਆਂ, ਪੈਨਲਿੰਗ, ਕਾਰਟਵੀਲ ਅਤੇ ਉਸਾਰੀ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਾਲੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦਾ ਸੱਕ ਵਾਈਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੁੱਖ ਘੱਟ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀ ਗੂੰਦ ਅਤੇ ਭੂਰਾ ਰੰਗ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਾਲੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੀ ਲੱਕੜ ਨੂੰ ਬਾਲਣ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਲੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਰੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਕਾਲ਼ੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੀ ਲੈਂਡਸਕੇਪਿੰਗ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਵਿਚ ਭੂਮਿਕਾ

ਇਸ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਲੈਂਡਸਕੇਪਿੰਗ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਛਾਂ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟ ਵਾਲਾ ਰੁੱਖ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਕਾਫੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚੋਂ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਨੂੰ ਜਜ਼ਬ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਅਤੇ ਨਾਈਟ੍ਰਾਈਟਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਾਲੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੇ ਰੁੱਖ ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਉਪਜਾਊ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੌਦਿਆਂ ਲਈ ਵਧੀਆ ਛਾਂ ਵਾਲਾ ਰੁੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਿਲਟਰਡ ਧੁੱਪ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਚਾਹ ਅਤੇ ਕੌਫੀ ਆਦਿ।

ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੀ ਚਿਕਿਤਸਕ ਵਰਤੋਂ:

 ਕਾਲੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੇ ਹਰ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖੰਘ, ਬ੍ਰੌਨਕਾਈਟਸ, ਕੋੜ੍ਹ, ਸ਼ੂਗਰ, ਅਲਸਰ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਆਦਿ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਾਲਾ ਸ਼ਰੀਂਹ ਪਚਣ ਵਿਚ ਹਲਕਾ, ਖੁੱਸ਼ਕ, ਤਿੱਖਾ, ਕੌੜਾ, ਮਿੱਠਾ, ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਗਰਮ ਤਸੀਰ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਾਤ ਅਤੇ ਪਿਤ ਵਿਕਾਰ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ਿਰੀਸ਼ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਨਿਚੋੜ ਕੇ ਰਸ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਖੰਡ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸੱਪ ਦੇ ਕੱਟਣ ਦੀ ਦਵਾਈ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦਮਾ, ਖੰਘ, ਪੁਰਾਣੀ ਜ਼ੁਕਾਮ, ਫਲੂ, ਐਲਰਜੀ ਵਾਲੀ ਰਾਈਨਾਈਟਿਸ, ਬ੍ਰੌਨਕਾਈਟਸ ਅਤੇ ਐਲਰਜੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਰੀਸ਼ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਟੀ.ਬੀ., ਅਸਟਰਿੰਜੈਂਟ ਅਤੇ ਐਂਟੀ-ਹਿਸਟਾਮਿਨਿਕ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।, ਇਹ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਐਂਟੀ-ਟੌਕਸਿਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਬੇਅਸਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਾਲਾ ਸ਼ਰੀਂਹ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ, ਚੰਬਲ, ਛਪਾਕੀ ਅਤੇ ਈਓਸਿਨੋਫਿਲਿਆ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੇਚਸ਼, ਦਸਤ, ਸਿਰ ਦਰਦ ਅਤੇ ਹੇਮੀਕ੍ਰੇਨੀਆ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਇਸ ਦੀ ਜੜੀ ਬੂਟੀ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਮਵਾਸਨਾ ਅਤੇ ਜਿਨਸੀ ਤਾਕਤ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਿਸ਼ਾਬ ਦੇ ਰੋਗ, ਕੋਲੇਸਟ੍ਰੋਲ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਗਲੇ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਚਿੱਟੇ-ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਬਦਬੂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਲਾ ਸ਼ਰੀਂਹ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਲਾਗ ਅਤੇ ਕੋਰਨੀਆ ਦੀ ਲਾਲੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਿੱਠ ਦਰਦ ਅਤੇ ਸਪੌਂਡੀਲੋਸਿਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। ਹਰਪੀਜ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚਮੜੀ ਦੀਆਂ ਲਾਗਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਜੜੀ ਬੂਟੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਸੰਕਰਮਣ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 

ਨੋਟ-ਇਸ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਵਜੋਂ ਵਰਤਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਹਤ ਮਾਹਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਜਰੂਰ ਲਵੋ।

ਇਹ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਉੱਤੇ ਉਪਲੱਭਦ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਟਰਾਂਸਲੇਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਸਟੀਕਤਾ ਦਾ ਕੋਈ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। 

ਜਸਬੀਰ ਵਾਟਾਂਵਾਲੀਆ

Jasbir Wattanawalia

ਨਿੰਮ ਦੇ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਫਾਇਦੇ- ਪੜ੍ਹਨ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ

ਪੰਜਾਬ ਵਿਚੋਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਿਹਾ ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

ਚਿੱਟੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੇ ਗੁਣ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ- ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

ਕਾਲਾ ਸਰੀਂਹ, ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਗੁਣ - ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

ਬੇਲ ਜਾਂ ਬਿਲ ਪੱਤਰ ਦੇ ਗੁਣ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ -ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

Jasbir Wattanwalia

https://jasbirwattanwalia.blogspot.com/

ਬੇਲ ਜਾਂ ਬਿਲ ਪੱਤਰ ਦੇ ਗੁਣ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ , (Aegle marmelos)

ਬੇਲ ਜਾਂ ਬਿਲ , (Aegle marmelos)

ਬੇਲ ਜਾਂ ਬਿਲ (Aegle marmelos) , ਰੁਟੇਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇਕ ਗੁਣਕਾਰੀ ਰੁੱਖ ਹੈ। ਇਹ ਪੌਦਾ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਮੂਲ ਰੁੱਖ ਹੈ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਫੈਲਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਿਵਾਲਕ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿਚ ਇਹ ਰੁੱਖ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਉੱਗਿਆ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਬੇਲ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੇਗਲ-ਕੁਇਨਸ, ਸੁਨਹਿਰੀ ਸੇਬ ਅਤੇ ਪੱਥਰ ਸੇਬ ਆਦਿ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਤਿੱਖੇ ਅਤੇ ਪੋਟੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਲੰਮੇ ਕੰਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।  ਇਸ ਰੁੱਖ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਫਲਾਂ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਫਲ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਗੁਣਕਾਰ ਮੁਰੱਬਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕੱਚੇ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਅਤੇ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਸੁਕਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਲਾਜ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੁੱਖ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਬਿੱਲ ਦੇ ਫਲ, ਪੱਤੇ, ਸੱਕ, ਜੜ੍ਹ, ਅਤੇ ਬੀਜ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਵੰਡ

ਬੇਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮੂਲ ਰੁੱਖ ਹੈ। ਇੱਥੋ ਹੀ ਇਹ ਹੋਰ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਬੇਲ ਦੇ ਦਰਖ਼ਤ ਭਾਰਤ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ, ਥਾਈਲੈਂਡ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਮਿਆਂਮਾਰ, ਵੀਅਤਨਾਮ, ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼, ਕੰਬੋਡੀਆ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ, ਜਾਵਾ, ਮਿਸਰ, ਸੂਰੀਨਾਮ, ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਫਲੋਰੀਡਾ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਆਮ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬੇਲ ਇਹ ਗਰਮ  ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੰਬੇ ਸੋਕੇ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਹੀ ਇਹ ਫਲ ਦੇਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਬੇਲ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੰਗੀ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ ਮਿੱਟੀ (pH: 5-8) ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਅਤੇ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਖਾਰੀ, ਪੱਥਰੀਲੀ ਅਤੇ ਖੋਖਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। 

ਫੁੱਲ ਅਤੇ ਰੂਪ

ਬੇਲ ਦੇ ਫੁੱਲ ਸੁਗੰਧਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਵੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ  ਗੁੱਛੇ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇੱਕ ਫੁੱਲ ਵਿੱਚ 50 ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫੁੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਫੁੱਲ 2 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਚੌੜਾ, ਮਿੱਠੀ-ਸੁਗੰਧ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 

ਬੇਲ ਪੱਤਰ ਦੇ ਫ਼ਲ, ਬੀਜ ਅਤੇ ਰੂਪ

ਬੇਲ ਦੇ ਫਲਾਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਸਖ਼ਤ ਲੱਕੜੀ ਵਰਗਾ ਖੋਲ (ਭਾਵ, ਪੈਰੀਕਾਰਪ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਫਲ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਸਲੇਟੀ-ਹਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੀਲੇ ਜਾਂ ਸੰਤਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੁੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਖ਼ਤ ਅਤੇ ਸੰਤਰੀ-ਲਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬੇਲ ਫਲ ਗੋਲ, ਪਾਈਰੀਫਾਰਮ, ਅੰਡਾਕਾਰ, ਜਾਂ ਆਇਤਾਕਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵਿਭਿੰਨ ਆਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਫਲਾਂ ਦਾ ਵਿਆਸ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ 5-20 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬੇਲ ਫਲਾਂ ਵਿਚ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 10-50 ਤੋਂ ਤਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਬੀਜ 1 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਚਪਟਾ ਗੋਲਾਕਾਰ ਆਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੀਜਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਨ ਵਰਗੇ ਵਾਲ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਦੇ ਬੀਜ ਸਟਿੱਕੀ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਿਊਸਿਲੇਜ ਜਾਂ ਚਿਪਚਿਪੇ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਇੱਕ ਥੈਲੀ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸੁੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਠੋਸ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਬੇਲ ਪੱਤਰ ਨੂੰ ਉਗਾਉਣ ਸਮੇਂ ਧਿਆਨ ਦੇਣਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

 ਇਸ ਦੇ ਬੀਜ 2-3 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬੂਟੇ 2-3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਰੂਟਸਟੌਕ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੂਟੇ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਤੱਕ ਗ੍ਰਾਫਟਡ/ਬੱਡਡ ਪੌਦੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਬੇਲ ਰੁੱਖ ਦੇ ਫੁੱਲ, ਫ਼ਲ, ਪੱਤੇ, ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ

ਬਿੱਲ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਮਿੱਠੇ-ਸੁਗੰਧ ਵਾਲੇ ਚਿੱਟੇ ਫੁੱਲ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਫੁੱਲ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅਪਰੈਲ ਮਈ ਵਿਚ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਅਤਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਫਲ (ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ 5-25 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ  ਵਿਆਸ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਫਲ ਵਿੱਚ ਕਰੜਾ ਅਤੇ ਸਲੇਟੀ ਜਾਂ ਪੀਲੇ-ਸੰਤਰੀ ਰੰਗ ਦਾ ਮਿੱਠਾ ਗੁੱਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਅਣਪੱਕੇ ਫਲਾਂ ਦੀ ਛਿੱਲ ਤੋਂ ਪੀਲਾ ਰੰਗ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੁਆਲੇ ਮੌਜੂਦ ਗੂੰਦਨੁਮਾ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਵਾਟਰ ਕਲਰ ਨਾਲ ਬਣਾਏ ਚਿੱਤਰਾਂ ਉੱਤੇ ਚਮਕ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਾਰਨਿਸ਼ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁੱਦਾ-ਰਹਿਤ ਸੁੱਕੇ ਫਲ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਨਸਵਾਰ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬੇਲ ਫਲ ਦਾ ਸ਼ਰਬਤ ਅਤੇ ਮੁਰੱਬਾ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵਰਦਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੇਲ ਰੁੱਖ ਦੀ ਲੱਕੜ ਪੀਲੀ ਚਿੱਟੀ ਅਤੇ ਸਖ਼ਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਟਿਕਾਊ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਦੀ ਲੱਕੜ ਨੂੰ ਕਰੋ

ਬੇਲ ਪੱਤਰ ਦਾ ਧਾਰਮਿਕ ਇਤਿਹਾਸ/ਮਿਥਿਹਾਸ

ਬੇਲ ਦਾ ਰੁੱਖ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪਵਿੱਤਰ ਰੁੱਖ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੇਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਬੇਲ ਪੱਤਰ ਦੇ ਪੱਤੇ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਨੂੰ ਭੇਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂ ਅਤੇ ਪੂਜਾ  ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਫਲ ਰੁਦਾਰਕਸ਼ ਨਾਲ ਪਰੋ ਕੇ ਮਾਲਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 

ਸਕੰਦ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਪਸੀਨੇ ਦੀ ਇੱਕ ਬੂੰਦ ਮੰਦਰਾਚਲ ਪਹਾੜ 'ਤੇ ਚੋਅ ਗਈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬੇਲ ਦਾ ਰੁੱਖ ਉੱਗ ਗਿਆ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੇਲ ਦਾ ਰੁੱਖ ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਪਸੀਨੇ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰੂਪ ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਬੇਲ ਪੱਤਰ ਨੂੰ ਸ਼ਿਵ ਲਿੰਗ ’ਤੇ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਬੇਲ ਦੇ ਪੱਤੇ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਨਾਲ, ਉਹ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਗਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮਨੋਕਾਮਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਬੇਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਰੁੱਖ  ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ/ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ 

1. ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੱਪ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ।

2. ਇਹ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅਰਥੀ ਬਿਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

3. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਵਿੱਚ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਅਸ਼ੁੱਧੀਆਂ ਨੂੰ ਸੋਖਣ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਰੱਥਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

4. ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ 4, 5, 6 ਜਾਂ 7 ਪੱਤਿਆਂ ਵਾਲਾ ਬਿਲ ਪੱਤਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਅਰਪਿਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੇਅੰਤ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

5. ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੇਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਵੰਸ਼ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੇਲ ਦਾ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਵੰਸ਼ ਵਧਦਾ ਹੈ।

6. ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਵੇਰੇ-ਸ਼ਾਮ ਬੇਲ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਨਾਲ ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

7. ਇਹ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੇਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਨਾਲ ਪੂਰਵਜ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

8. ਇਹ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੇਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਅੱਕ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ, ਅਸੀਮ ਦੌਲਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

9. ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਤ ਬੇਲ ਪੱਤਰ ਅਤੇ ਤਾਂਬੇ ਦੀ ਧਾਤ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਧਾਤ ਤਿਆਰ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ।

10. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਵੀ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ 'ਤੇ ਬੇਲ ਪੱਤਰ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਗਲਤੀ ਨਾਲ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਸਾਰੇ ਪਾਪ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

11. ਇਹ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੇਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ  ਉਗਾਉਣ ਅਤੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਹਾਦੇਵ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਸਬੱਬ ਬਣਦਾ ਹੈ।

ਭੋਜਨ ਮੁੱਲ

ਬੇਲ ਦੇ ਫਲਾਂ ਵਿਚ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਜੀਵਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਅਤੇ ਸੂਖਮ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੁਡਿੰਗ, ਜੂਸ, ਜੈਮ ਅਤੇ ਕੇਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਬੇਲ ਫਲਾਂ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਖੁਰਾਕ ਫਾਈਬਰ, ਸ਼ੱਕਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਸਥਿਰ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ, ਕੈਰੋਟੀਨੋਇਡਜ਼, ਅਤੇ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟਸ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬੇਲ ਫਲਾਂ ਦੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਰਚਨਾ ਸਾਰਣੀ  ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

1. ਬੇਲ ਫਲ ਵਿਚ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ

100 ਗ੍ਰਾਮ ਬੇਲ ਫਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਮਾਤਰਾ  

ਪ੍ਰੋਟੀਨ       1.8 ਜੀ

ਚਰਬੀ      0.4 ਜੀ

ਖਣਿਜ       1.7 ਜੀ

ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ    31.8 ਜੀ

ਕੈਰੋਟੀਨ 55.0 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ

ਥਿਆਮਿਨ 0.1 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ

ਰਿਬੋਫਲੇਵਿਨ 1.2 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ

ਨਿਆਸੀਨ 1.1 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ

ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ 8.0 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ

ਬੇਲ ਵਿੱਚ ਫਾਈਟੋਕੈਮੀਕਲਸ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਮਾਤਰਾ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬੇਲ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇ ਫਾਈਟੋਕੈਮੀਕਲਸ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁਮਰਿਨ, ਸਕੋਪੈਰੋਨ, ਸਕੋਪੋਲੇਟਿਨ, ਅੰਬੀਲੀਫੇਰੋਨ, ਅਤੇ ਮਾਰਮੇਸਿਨ  ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।  ਇਸਦੇ ਫਲ, ਪੱਤੇ ਐਂਟੀਡਾਇਬੀਟਿਕ, ਐਂਟੀਬੈਕਟੀਰੀਅਲ, ਐਂਟੀ-ਇਨਫਲੇਮੇਟਰੀ, ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਵਿਰੋਧੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਫਲਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਈਟੋਕੈਮੀਕਲ

ਬੇਲ ਫਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ੈਂਥੋਟੌਕਸੋਲ, ਇਮਪੇਰੇਟੋਰਿਨ, ਐਲੋਇਮਪੇਰੇਟੋਰਿਨ, β- ਸਿਟੋਸਟਰੋਲ ਟੈਨਿਨ, ਅਤੇ ਐਲਕਾਲਾਇਡਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਏਜੀਲਾਈਨ ਅਤੇ ਮਾਰਮੇਲੀਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਫਲਾਂ ਵਿਚ ਪੱਕਣ ਦੌਰਾਨ ਟੈਨਿਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਕਾਫੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰਿਬੋਫਲੇਵਿਨ, ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਿਟਾਮਿਨ, ਸਿਰਫ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਫਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਪੱਤਿਆਂ, ਤਣੇ ਅਤੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਈਟੋਕੈਮੀਕਲ

ਪੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਐਲਕਾਲਾਇਡਜ਼, ਮਰਮੇਸੀਨਿਨ, ਰੂਟਿਨ, ਫਿਨਾਈਲੀਥਾਈਲ ਸਿਨਾਮਾਈਡਸ, ਐਨਹਾਈਡ੍ਰੋਮਰਮੇਲੀਨ, ਅਤੇ ਏਜੇਲੀਨੋਸਾਈਡਜ਼ ਸਟੀਰੋਲ, ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੇਲ  ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਤਣੇ ਦੀਆਂ ਸੱਕਾਂ ਅਤੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਏਜੀਲਿਨੋਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੋਮਰਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ psoralen, xanthotoxin, coumarins, tembamide, mermin, ਅਤੇ skimmianine ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 

ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ

ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ  ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬਿਲ ਪੱਤਰ ਨੂੰ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਦੇ ਸਬੂਤ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਹਵਾਲਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਬੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 5000 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਤੋਂ ਇੱਕ ਔਸ਼ਧੀ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮਹਾਂਕਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਮਾਇਣ ਵਿਚ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਜਿਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਬੇਲ ਪੱਤਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿਤਾਬ ਚਰਕ ਸੰਹਿਤਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। 

ਇਸ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ । ਬੇਲ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੇਚਸ਼, ਅਪਚ, ਮਲ ਸਬੰਧੀ ਰੋਗ, ਤੰਤੂ ਰੋਗਾਂ, ਸੋਜ, ਉਲਟੀਆਂ, ਅਤੇ ਗਠੀਏ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬੇਲ ਨੂੰ ਉਦਯੋਗਿਕ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਸਤੂ ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹਾਸਲ ਲਈ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਬਿੱਲ ਪੱਤਰ ਦੇ ਚਿਕਿਤਸਕ/ਫਾਰਮਾਕੋਲੋਜੀਕਲ ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਲਾਭ

ਬੇਲ ਪੌਦੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬੇਲ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਦਸਤ, ਪੇਚਸ਼, ਪੇਪਟਿਕ ਫੋੜੇ, ਅਸਟਰੈਂਜੈਂਸੀ ਲਈ ਜੁਲਾਬ, ਮਿਹਦੇ ਰੋਗਾਂ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਖੋਜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਬਿੱਲ ਦੇ ਪੌਦੇ ਵਿਚ ਕੈਂਸਰ ਨਾਸ਼ਕ ਅਤੇ ਰੋਗਾਣੂਨਾਸ਼ਕ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਵੀ ਭਰਮਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਿਲ ਪੱਥਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੁਣ ਸਾਡੇ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਬਿੱਲ ਪੱਤਰ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਿਹਤ ਲਾਭ ਹਨ ਜੇਕਰ ਬਿੱਲ ਪੱਤਰ ਦੇ ਫਲ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਖਾਲੀ ਪੇਟ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। 

ਦਿਲ ਦੇ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ ਬਿਲ ਪੱਤਰ 

ਬਿੱਲ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਐਂਟੀ ਆਕਸੀਡੈਂਟ ਗੁਣ ਦਿਲ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕਾਫੀ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਗੁਣ ਜਿੱਥੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਨਿਜਾਤ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਥੇ ਹੀ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਵੀ ਘੱਟ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਸਵੇਰੇ ਖਾਲੀ ਪੇਟ ਬਿਲਪੱਤਰ ਦਾ ਸੇਵਣ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 

ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ ਬਿਲ ਪੱਤਰ 

ਬੇਲ ਪੱਤਰ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵੀ ਕਾਫੀ ਉੱਤਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਫਾਈਬਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਪੌਸ਼ਿਕ ਤੱਤ ਸ਼ੂਗਰ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਅਹਿਮ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। 

ਬਵਾਸੀਰ ਅਤੇ ਪੇਟ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ ਬਿੱਲ ਪੱਤਰ 

ਬਿੱਲ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਫਾਈਬਰ ਕਾਫੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਪਾਚਨ ਤੰਤਰ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਵੇਰੇ ਖਾਲੀ ਪੇਟ ਬਿਲ ਪੱਤਰ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਗੈਸ, ਐਸਡਿਟੀ, ਬਦਹਜਮੀ ਅਤੇ ਕਬਜ ਵਰਗੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੇਲ ਪੱਤਰ ਬਵਾਸੀਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਫੀ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ। 

ਮਿਆਦੀ ਬੁਖਾਰ ਵਿਚ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ ਬਿੱਲ ਦੀ ਛਿੱਲ

ਬਿੱਲ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਅਤੇ ਤਣੇ ਦੀ ਛਿੱਲ ਮਿਆਦੀ ਬੁਖਾਰ ਵਿਚ ਗੁਣਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੁਣ ਮਿਆਦੀ ਬੁਖਾਰ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਵਿਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਨੋਟ-ਬਿੱਲ ਪੱਤਰ/Aegle marmelos ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਵਜੋਂ ਵਰਤਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਹਤ ਮਾਹਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਜਰੂਰ ਲਵੋ। ਇਹ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਉੱਤੇ ਉਪਲੱਭਦ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਟਰਾਂਸਲੇਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਸਟੀਕਤਾ ਦਾ ਕੋਈ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। 

ਜਸਬੀਰ ਵਾਟਾਂਵਾਲੀਆ

Jasbir Wattanawalia

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ-

-ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਪਿੱਪਲ ਦਾ ਖਾਸ ਜਿਕਰ/ਪਿੱਪਲ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ/ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਰ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਿਹਤ ਲਾਭ

-ਮੰਦਾਰ/ਤੋਤਾ ਫਲ਼/ ਜਾਂ ਸਵਰਗ ਰੁੱਖ ਬਾਰੇ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

ਪੜ੍ਹੋ- ਅਨੇਕਾਂ ਰੋਗਾਂ ਦੀ ਦਵਾਈ ਹੈ ਟਾਹਲੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਵੀ ਟਾਹਲੀ ਦੀ ਚੜ੍ਹਤ

-ਚਮਤਕਾਰੀ ਪੌਦਾ ਹੈ ਲਸੂੜਾ- ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਅਮਲਤਾਸ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਿਹਤ ਲਾਭ - ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਅੱਕ ਅਨੇਕਾਂ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਰਾਮਬਾਣ-ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ

-ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਖਾਨ ਹੈ ਢੱਕ/ਪਲਾਸ/ਕੇਸੂ ਦਾ ਰੁੱਖ- ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਨ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ

-ਸਿੰਮਲ ਰੁੱਖ ਦੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਫਾਇਦੇ ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਨਿੰਮ ਦੇ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਫਾਇਦੇ- ਪੜ੍ਹਨ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ

-ਪੰਜਾਬ ਵਿਚੋਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਿਹਾ ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਚਿੱਟੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੇ ਗੁਣ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ- ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਕਾਲਾ ਸਰੀਂਹ, ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਗੁਣ - ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਬੇਲ ਜਾਂ ਬਿਲ ਪੱਤਰ ਦੇ ਗੁਣ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ -ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਕਚਨਾਰ ਰੁੁੱਖ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਲਾਭ- ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

Jasbir Wattanawalia

ਪੰਜਾਬ ਵਿਚੋਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਿਹਾ ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ (Senegalia Catechu)

                             

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ (Senegalia Catechu)

ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ (Senegalia Catechu) ਭਾਰਤ, ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਮੂਲ ਹੈ। ਇਹ ਛੋਟੇ ਤੋਂ ਦਰਮਿਆਨੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਹੈ ਜੋ 15-25 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਤੱਕ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸੱਕ ਠੋਸ, ਗੋਲ, ਸਿੱਧਾ ਅਤੇ ਹਲਕੇ ਸਲੇਟੀ ਰੰਗ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਪਤਲੀਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਪੰਜ ਤੋਂ ਨੌਂ ਪੱਤੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ।

ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਜੋ ਸੇਨੇਗਾਲੀਆ ਕੈਟੇਚੂ ਮਟਰ ਪਰਿਵਾਰ, ਫੈਬੇਸੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫੁੱਲਦਾਰ ਪੌਦੇ ਦੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਪਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੱਛ ਦਾ ਰੁੱਖ, ਕੈਟੇਚੂ ਟ੍ਰੀ, ਜਾਂ ਅਕੇਸ਼ੀਆ ਕੈਚੂ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਇਸਦੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਗੁਣਾਂ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਰਵਾਇਤੀ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖੈਰ ਨੂੰ ਕੱਥੇ ਵਜੋਂ ਪਾਨ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਰ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੁਦਰਤੀ ਰੰਗਾਂ ਲਈ, ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ  ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਵਜੋਂ ਵੀ ਇਸਨੂੰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸਦੇ ਫੁੱਲ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੁੱਛਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੀਆਂ ਫਲ਼ੀਆਂ ਜੋ ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੂਰੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਇੱਕ ਚਮੜੇ ਵਾਲੀ ਫਲੀ ਵਾਂਗ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੋ ਬੀਜ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਰੁੱਖ ਆਪਣੀ ਸਖ਼ਤ, ਟਿਕਾਊ ਲੱਕੜ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਰਨੀਚਰ, ਉਸਾਰੀ ਸਮੱਗਰੀ, ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈਆਂ, ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਰਵਾਇਤੀ ਪਕਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ,ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਚਟਨੀ ਅਤੇ ਅਚਾਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

  

ਪੌਦੇ ਦੇ ਹਾਰਟਵੁੱਡ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਇੱਕ ਖਾਸ ਪਦਾਰਥ, ਜੋ ਕਿ ਟੈਨਿਨ, ਰੰਗਾਂ ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲਸ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੌਦਾ ਲੱਕੜ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਵੀ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਲਣ, ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਰੁੱਖ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਮਾੜੀ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਮਾਰੂ ਪਰਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਪੁਨਰ-ਵਣ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਪੁਨਰਵਾਸ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

 

ਘਰ ਵਿੱਚ ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਉਗਾਉਣ ਲਈ ਖਾਸ ਨੁਕਤੇ/ How to grow Senegalia Catechu

ਆਪਣੇ ਬਗੀਚੇ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਥਾਂ ਚੁਣੋ ਜਿੱਥੇ ਪੂਰੀ ਧੁੱਪ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੁ ਛਾਂ ਰਹਿੰਦੀ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਰੁੱਖ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਇਸਦਾ ਚੰਗਾ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਠੰਡੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕੰਟੇਨਰ ਵਿੱਚ ਉਗਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਨੂੰ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, ਇਸਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰੱਖਣ ਬਾਰੇ ਜਰੂਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਵੱਡਾ ਰੁੱਖ ਲਗਾ ਰਹੇ ਹੋ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਟੋਆ ਪੁੱਟ ਕੇ ਲਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਲਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਿਓ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਮੱਧਮ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਬਰਾਬਰ ਨਮੀ ਵਾਲੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਪਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਿੱਲੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। 

ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਦੌਰਾਨ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਖਾਦ ਪਾਓ। ਇੱਕ ਸੰਤੁਲਿਤ ਖਾਦ ਦਾ  10-10-10 ਜਾਂ 20-20-20 ਫਾਰਮੂਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਰੁੱਖ ਦੀਆਂ ਸੁੱਕ ਚੁੱਕੀਆਂ ਜਾਂ ਖਰਾਬ ਹੋਈਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣ  ਜਾਂ ਲੋੜੀਦੀ ਸ਼ਕਲ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਰੁੱਖ ਦੀ ਛਾਂਟੀ ਜਰੂਰ ਕਰੋ। ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਮਲਬੇ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਰੱਖੋਂ। ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਾਓ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਦ ਪਾਉਣਾ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਨਾਲ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੜਨ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

 ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਠੰਡੇ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਨਿੱਘੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਉਗਾਉਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਆਕਾਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇਸਦੀ ਆਕਰਸ਼ਕ, ਗੁਲਾਬੀ-ਭੂਰੀ ਲੱਕੜ ਲਈ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਬਿਲਡਿੰਗ ਫਰਨੀਚਰ, ਫਲੋਰਿੰਗ, ਅਤੇ ਟੂਲ ਹੈਂਡਲ ਸਮੇਤ ਕਈ ਉਪਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਖੈਰ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ/ Uses of Senegalia Catechu

ਡਾਈ: ਪੌਦੇ ਦੀ ਲੱਕੜ ਨੂੰ ਕਾਲਾ ਰੰਗ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਰੰਗਾਈ: ਪੌਦੇ ਦੀ ਸੱਕ ਵਿੱਚ ਟੈਨਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਚਮੜੇ ਦੀ ਰੰਗਾਈ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਲੱਕੜ : ਪੌਦੇ ਦੀ ਲੱਕੜ ਸਖ਼ਤ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਫਰਨੀਚਰ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਗੂੰਦ: ਇਹ ਪੌਦਾ ਵਸਤਾਂ ਜੋੜਨ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਵਜੋਂ ਚੰਗੀ ਗੂੰਦ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਖੇਤੀ ਟਿਕਾਊ ਲੈਂਡਸਕੇਪਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਭੂਮਿਕਾ (Landscaping)

ਲੈਂਡਸਕੇਪਿੰਗ: ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਬਗੀਚਿਆਂ ਅਤੇ ਪਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਜਾਵਟੀ ਪੌਦੇ ਵਜੋਂ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਣ ਵਾਲਾ ਰੁੱਖ ਹੈ। ਇਹ ਟਿਕਾਊ ਲੈਂਡਸਕੇਪਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਵੀ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਭੂਮੀ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਜੈਵ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਸੰਪਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਰੁੱਖ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਰੁੱਖ ਸੋਕਾ-ਰੋਧਕ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖੋਰੇ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਇਸਦੇ ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ ਚੰਗੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਛਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦੀ ਇਸਦੀ ਯੋਗਤਾ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਜੋੜ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।     

 ਖੈਰ ਦੀ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ /Uses in Ayurvedic medicine

ਮੂੰਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਰਤੋਂ

ਖੈਰ ਮੂੰਹ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ।  ਖੈਰ ਦੇ ਬੂਟੇ ਦੇ ਸੱਕ ਦਾ ਕਾੜ੍ਹਾ ਬਣਾ ਕੇ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲੇਪ ਬਣਾ ਕੇ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਖੈਰ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵੀ ਮਸੂੜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਆਉਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖੈਰ ਦੇ ਸੱਕ ਅਤੇ ਬਦਾਮ  ਦੇ ਛਿਲਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਕਰ ਲਓ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨ ਤੇ ਦੰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਤ੍ਰਿਫਲਾ ਅਤੇ ਖੈਰ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਸੱਕ ਦਾ ਕਾੜ੍ਹਾ ਬਣਾ ਕੇ ਉਸ ਨਾਲ ਗਰਾਰੇ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਦੇ ਛਾਲੇ ਅਤੇ ਸੋਜ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 

ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਖਾਰਸ਼ ਸਬੰਧੀ ਫਾਇਦੇ  

ਖੈਰ ਸਾਰ ਜਾਂ ਖੈਰ ਚੂਰਨ ਨੂੰ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਭਿਉਂ ਕੇ ਰੱਖੋ  ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਗਲੇ 'ਚ ਖਾਰਸ਼ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੂੰਹ 'ਚ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਦਰਦ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

ਖਾਂਸੀ ਦਾ ਇਲਾਜ  

ਦਮਾ ਅਤੇ ਖੰਘ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਖੈਰ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੀ ਲੱਕੜ ਨੂੰ ਸਾੜੋ। ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਬੁਝਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਰੰਤ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਢੱਕ ਦਿਓ। ਇਸ ਬਲਦੀ ਲੱਕੜ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਨੂੰ ਸੁੰਘੋ, ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਨਾਲ ਖਾਂਸੀ 'ਚ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। 500 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ ਖੈਰ-ਸਰ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਹਲਦੀ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਰੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਖਾਂਸੀ ਵਿਚ ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

ਦਸਤ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਖੈਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 

1 ਗ੍ਰਾਮ ਖੈਰ ਦਾ ਰਸ ਬਰਾਬਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬੇਲ ਕਰਨਲ ਪਾਊਡਰ (ਖੈਰ) ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਦਸਤ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਫਿਸਟੁਲਾ (ਸੀਣ ਉੱਤੇ ਹੋਇਆ ਡੂੰਘਾ ਜ਼ਖ਼ਮ) ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਲਾਭਕਾਰੀ  

50 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਖੈਰ(ਕਾਗਲੀ ਦੇ ਦਰੱਖਤ) ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਫਲਾ ਦੇ ਕਾੜੇ ਵਿੱਚ 6 ਗ੍ਰਾਮ ਘਿਓ ਅਤੇ 3 ਗ੍ਰਾਮ ਯਵਿਦਾਂਗ ਪਾਊਡਰ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਦਿਓ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੀਣ ਨਾਲ ਫਿਸਟੁਲਾ 'ਚ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਖੈਰ ਸ਼ੂਗਰ ਵਿਚ ਲਾਭਦਾਇਕ  

125 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ ਜ਼ੀਰਾਕ ਨੂੰ 500 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ ਖੈਰ ਪਾਊਡਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਓ । ਜੇਕਰ ਇਸ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਸ਼ੂਗਰ ਵਿੱਚ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਲਕੋਰੀਆ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਲਾਭਕਾਰੀ

ਖੈਰ ਦੇ ਸੱਕ ਦੇ ਕਾੜ੍ਹੇ ਨਾਲ ਯੋਨੀ ਨੂੰ ਧੋਣ ਨਾਲ ਚਿੱਟੇ ਅਤੇ ਲਾਲ ਲਕੋਰੀਆ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਗਠੀਏ ਵਿੱਚ ਖੈਰ ਦੇ ਫਾਇਦੇ

ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਦਰਦ (ਗਠੀਏ) ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਖੈਰ ਜੜ੍ਹ ਦੇ ਪਾਊਡਰ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰੋ। ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ 1 ਤੋਂ 3 ਗ੍ਰਾਮ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗਠੀਆ ਵਿੱਚ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ।

ਕੋਹੜ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਲਾਭਕਾਰੀ 

ਖੈਰ ਕੋੜ੍ਹ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕਈ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਖੈਰ ਦੇ ਪੌਦੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਹਰੀ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਚੰਗੇ ਨਤੀਜੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖਾਣਾ, ਇਸ ਨੂੰ ਕਾੜ੍ਹੇ ਵਜੋਂ ਪੀਣਾ ਆਦਿ, ਪੇਸਟ ਬਣਾ ਕੇ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਲਗਾਉਣਾ ਆਦਿ। ਖੈਰ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਰਸ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਰਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਘੜੇ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਹਿਦ, ਘਿਓ ਅਤੇ ਆਂਵਲੇ ਦਾ ਰਸ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪੀਣ ਨਾਲ ਕੋੜ੍ਹ ਦੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਕੋੜ੍ਹ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਜੀਵਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਘਿਓ ਵਿੱਚ ਪਕਾਇਆ ਹੋਇਆ ਖੈਰ ਦਾ ਲੇਪ ਅਤੇ ਕਾੜ੍ਹਾ ਖਾਣ ਨਾਲ ਖੂਨ ਅਤੇ ਪਿੱਤ ਦੇ ਅਸੰਤੁਲਨ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕੋੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੋੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਖੈਰ ਅਤੇ ਵਿਜੇਸਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤਣਾ ਚੰਗਾ ਹੈ।

ਚਿੱਟੇ ਕੋਹੜ (ਲਿਊਕੋਡਰਮਾ) ਵਿੱਚ ਖੈਰ-ਸਰ ਜਾਂ ਖੱਡੀਰੋਦਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋੜ੍ਹ-ਰੋਧਕ ਫਾਰਮੂਲੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘਿਓ ਜਾਂ ਤੇਲ ਆਦਿ ਨਾਲ ਕਰਨਾ ਵੀ ਚਿੱਟੇ ਕੋੜ੍ਹ ਵਿਚ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ।

ਖੈਰ, ਆਂਵਲਾ ਅਤੇ ਬਕੁਚੀ ਦੇ ਸੱਕ ਦਾ ਕਾੜ੍ਹਾ ਬਣਾ ਕੇ 10 ਤੋਂ 30 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪੀਣ ਨਾਲ ਵੀ ਚਿੱਟੇ ਕੋੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਖੈਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਚੇਚਕ ਦਾ ਇਲਾਜ 

ਖੈਰ ਅਤੇ ਵਿਜੇਸਰ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁਬੋ ਕੇ ਛਾਣ ਲਓ। ਇਸ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰੋ ਅਤੇ ਠੰਡਾ ਕਰੋ। ਇਸ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਪੀਣ ਨਾਲ ਚੇਚਕ (ਚਿਤਲਾ) ਵਿੱਚ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰੋਗ ਵਿੱਚ ਖੱਦਰ ਅਤੇ ਮਸੀਨਾ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪਾਣੀਖੈਰ ਨਾਲ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵੀ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚੇਚਕ ਦੇ ਇਲਾਜ 'ਚ  ਖੈਰ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਜਲਦੀ ਆਰਾਮ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਲਈ ਖੈਰ ਦੇ ਲਾਭ

ਚੇਚਕ, ਕੋੜ੍ਹ, ਦਾਦ, ਖੁਜਲੀ ਅਤੇ ਫੋੜੇ ਆਦਿ ਰੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਖੈਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਜਲਦੀ ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਾਭ ਲਈ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਜਿਵੇਂ ਖੀਰ, ਤ੍ਰਿਫਲਾ, ਨਿੰਮ, ਪਰਵਾਲ, ਗੁਡੂਚੀ ਅਤੇ ਵਾਸ ਆਦਿ ਤੋਂ ਬਣੇ ਖਾਦਿਰਾਸ਼ਟਕ ਕੜਾ ਦਾ 20 ਤੋਂ 30 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਖੈਰ ਅਤੇ ਕੁਤਜ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਕਾੜ੍ਹੇ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਧੋਣ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਚਮੜੀ ਦੇ ਹੋਰ ਰੋਗਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ। ਖੈਰ ਦੇ ਪੌਦੇ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਦੇ ਪਾਊਡਰ ਵਿੱਚ ਘਿਓ ਮਿਲਾ ਕੇ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਫੋੜੇ ਅਤੇ ਮੁਹਾਸੇ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਬੁਖਾਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਖੈਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 

ਬੁਖਾਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ 1 ਗ੍ਰਾਮ ਖੈਰ ਦਾ ਰਸ ਬਰਾਬਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬੇਲ ਕਰਨਲ ਪਾਊਡਰ (ਖੈਰ) ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਦਸਤ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । 10-30 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਐਬਸਿੰਥ ਦਾ 500 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ ਖੈਰ ਦੇ ਪੌਦੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪੀਣ ਨਾਲ ਬੁਖਾਰ ਠੀਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸੋਜ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਲਈ ਖੈਰ ਦੇ ਸੱਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 

ਖੈਰ ਦੇ ਸੱਕ ਨੂੰ ਪੀਸ ਕੇ ਸੋਜ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਸੋਜ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

ਖੈਰ ਮਲੇਰੀਆ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲਾਭਕਾਰੀ 

ਬਵਾਸੀਰ ਵਿਚ ਖੈਰ ਦੇ ਫਾਇਦੇ 

ਬਵਾਸੀਰ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਖੈਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪਾਚਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਠੀਕ ਰੱਖਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬਵਾਸੀਰ 'ਚ ਖੂਨ ਆਉਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। 

ਜਿਗਰ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਖੈਰ ਦੇ ਫਾਇਦੇ 

ਖੈਰ 'ਚ ਲਿਵਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਗੁਣ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਖੈਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਿਵਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ 'ਚ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 

ਜਖ਼ਮ ਨੂੰ ਸੁੱਕਾਉਣ ਵਿੱਚ ਖੈਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 

ਖੈਰ ਦੇ ਸੱਕ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ਜ਼ਖ਼ਮ 'ਤੇ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ 'ਚੋਂ ਖ਼ੂਨ ਆਉਣਾ ਤੁਰੰਤ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੜੀ ਹੋਈ ਥਾਂ 'ਤੇ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਖੈਰ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਅਤੇ ਨਿੰਮ ਦੇ ਫਲ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪੇਸਟ ਬਣਾ ਲਓ। ਇਸ ਪੇਸਟ ਦਾ 2 ਤੋਂ 3 ਗ੍ਰਾਮ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜ਼ਹਿਰ ਦਾ ਅਸਰ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਖੈਰ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ

ਖੈਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਨਪੁੰਸਕਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਲਾਜ ਲਈ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਬਿਹਤਰ ਹੈ । 

ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ

ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪੌਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਕੁਵਰਤੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੌਦੇ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਟੈਨਿਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਉਲਟੀਆਂ ਅਤੇ ਦਸਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਐਲਕਾਲਾਇਡਜ਼, ਜੋ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਕੰਬਣ ਅਤੇ ਕੜਵੱਲ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸੇਨੇਗਾਲੀਆ ਕੈਚੂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਦੁਰਘਟਨਾ ਨਾਲ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪੌਦੇ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਓ।

ਕੀ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ?

ਖੈਰ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਖੁਰਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੈਸਟਰੋਇੰਟੇਸਟਾਈਨਲ ਬੇਅਰਾਮੀ, ਚੱਕਰ ਆਉਣੇ, ਅਤੇ ਸਿਰ ਦਰਦ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਵੇਂ ਪੂਰਕ ਜਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਉਪਚਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਨਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਨੋਟ-ਇਸ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਵਜੋਂ ਵਰਤਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਹਤ ਮਾਹਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਜਰੂਰ ਲਵੋ।

ਇਹ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਉੱਤੇ ਉਪਲੱਭਦ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਟਰਾਂਸਲੇਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਸਟੀਕਤਾ ਦਾ ਕੋਈ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। 

ਜਸਬੀਰ ਵਾਟਾਂਵਾਲੀਆ

Jasbir Wattanawalia

-ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਪਿੱਪਲ ਦਾ ਖਾਸ ਜਿਕਰ/ਪਿੱਪਲ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ/ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਰ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਿਹਤ ਲਾਭ

-ਮੰਦਾਰ/ਤੋਤਾ ਫਲ਼/ ਜਾਂ ਸਵਰਗ ਰੁੱਖ ਬਾਰੇ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

ਪੜ੍ਹੋ- ਅਨੇਕਾਂ ਰੋਗਾਂ ਦੀ ਦਵਾਈ ਹੈ ਟਾਹਲੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਵੀ ਟਾਹਲੀ ਦੀ ਚੜ੍ਹਤ

-ਚਮਤਕਾਰੀ ਪੌਦਾ ਹੈ ਲਸੂੜਾ- ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਅਮਲਤਾਸ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਿਹਤ ਲਾਭ - ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਅੱਕ ਅਨੇਕਾਂ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਰਾਮਬਾਣ-ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ

-ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਖਾਨ ਹੈ ਢੱਕ/ਪਲਾਸ/ਕੇਸੂ ਦਾ ਰੁੱਖ- ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਨ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ

-ਸਿੰਮਲ ਰੁੱਖ ਦੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਫਾਇਦੇ ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਨਿੰਮ ਦੇ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਫਾਇਦੇ- ਪੜ੍ਹਨ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ

-ਪੰਜਾਬ ਵਿਚੋਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਿਹਾ ਖੈਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਚਿੱਟੇ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦੇ ਗੁਣ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ- ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਕਾਲਾ ਸਰੀਂਹ, ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਗੁਣ - ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਬੇਲ ਜਾਂ ਬਿਲ ਪੱਤਰ ਦੇ ਗੁਣ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ -ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

-ਕਚਨਾਰ ਰੁੁੱਖ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਲਾਭ- ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ

Jasbir Wattanwalia

https://jasbirwattanwalia.blogspot.com/

Creation of Ek Onkar....ਉਪਜਿਆ ‘ਇਕ ਓਂਕਾਰ’...

ਉਪਜਿਆ ਇਕ ਓਂਕਾਰ...

ਚਿੰਤਨ ਚਿੱਤ ਨੂੰ ਲੱਗਿਆ, ਮੁੜ-ਮੁੜ ਗਾਲ਼ੇ ਹੱਡ 

ਨਿੱਤ ਸੋਚਾਂ ਟਕਰਾਉਂਦੀਆਂ, ਅੰਦਰ ਖਾਂਦੀਆਂ ਵੱਢ 

ਕਦੇ ਇਹ ਟੀਸੀ ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ, ਕਦੇ ਇਹ ਡਿੱਗਣ ਖੱਡ 

ਮੈਂ ਫਸਿਆ ਦੋ ਪਾਸੜੀਂ, ਕੀਕਣ ਹੋਵਾਂ ਅੱਡ

 

ਚਿੰਤਨ ਚਿੱਤ ਅਚੇਤ ਦਾ, ਚਿੰਤਨ ਚਿਤ ਸੁਚੇਤ 

ਦੋ ਚਿੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਟਾਕਰਾ, ਪਲ-ਪਲ ਭਿੜਦਾ ਖੇਤ 

ਪਲ-ਪਲ ਹੁੰਦੇ ਫੈਸਲੇ, ਪਲ-ਪਲ ਹਾਰ ਤੇ ਜੇਤ 

ਪਲ-ਪਲ ਚਿੱਤ ਚਟਾਨ ਜਿਉਂ, ਪਲ-ਪਲ ਹੁੰਦਾ ਰੇਤ 

ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਮਨ-ਬਿਰਤੀਆਂ, ਜੋਰਾਵਰ ਭਰਪੂਰ 

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਗਿਆਨ ਦਾ, ਅਣਬੁੱਝਾ ਜਿਹਾ ਨੂਰ 

ਇਕ ਮਨ ਮੋੜੇ ਸਹਿਜ ਨੂੰ, ਇਕ ਮਨ ਭਰੇ ਫਤੂਰ 

ਕਦੇ ਮੈ ਹਾਮੀ ਸਹਿਜ ਦਾ, ਕਦੇ ਮੈ ਸਹਿਜੋਂ ਦੂਰ 

ਇਸ ਚਿੰਤਨ ਚੋਂ ਉਪਜਦੇ, ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗ ਖਿਆਲ 

ਉਪਜਣ ਲੱਖਾਂ ਹੱਲ ਤੇ! ਉਪਜਣ ਲੱਖ ਸਵਾਲ ?

ਉਪਜਣ ਨਿਪਜਣ ਪੈਂਤੜੇ, ਪੰਜ ਪ੍ਰਵਿਰਤਾ ਨਾਲ 

ਪਰ ਨਿੱਤ ਨਰੋਆ ਨਵਾਂ ਇਹ, ਪਲੋ-ਪਲੀ ਹਰ ਹਾਲ 

ਇਸ ਚਿੰਤਨ ਚੋਂ ਉਪਜਦੇ, ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਭੰਡਾਰ 

ਇਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਉਪਜਿਆ, ਖੋਜਾਂ ਦਾ ਸੰਸਾਰ 

ਉਪਜੇ ਅੱਲਾ-ਵਾਹਗੁਰੂ, ਸਰਗੁਣ-ਨਿਰਗੁਣਹਾਰ 

ਬੇਦ-ਕਤੇਬਾਂ ਉਪਜੀਆਂ, ਉਪਜਿਆ ਇਕ ਓਂਕਾਰ...

ਇਸ ਚਿੰਤਨ ’ਚੋਂ ਉਪਜਿਆ, ੳ...ਇਕ ਓਂਕਾਰ....

ੳ...ਇਕ ਓਂਕਾਰ....ਉਪਜਿਆ ਇਕ ਓਂਕਾਰ

ਜਸਬੀਰ ਵਾਟਾਂਵਾਲੀਆ

Jasbir Wattanawalia

ਕਲਯੁਗਨਾਮਾ ਮਹਾਕਾਵਿ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ

ਹੋਰ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ

Jasbir Wattanwalia

https://jasbirwattanwalia.blogspot.com/